VRIJE TRIBUNE:

De huidige regering voert geen behoorlijk begrotingsbeleid.

Zowel op federaal als op Vlaams niveau zijn de parlementen druk in de weer met de bespreking van de begroting voor volgend jaar. Volksvertegenwoordigers debatteren over de ontwerp-begrotingen die de respectievelijke regeringen hebben ingediend. Honderden bladzijden worden doorploegd. Dit zou het moment bij uitstek moeten zijn waarop de democratie haar volle kracht moet laten zien. De vertegenwoordigers van het volk moeten dan immers hun ja-woord geven over de belastingen die zullen worden geïnd, en over de besteding van het belastinggeld dat bij het volk is opgehaald. Sinds de Magna Charta in 1215 is dit het geval. De Vlaamse regering zal volgend jaar ongeveer 690 miljard frank (lees: zeshondernegentig duizend miljoen frank) besteden. Dit is een gigantisch bedrag. Dit komt neer op ongeveer 115.000 frank per persoon. Elke volksvertegenwoordiger, van meerderheid of van uit de oppositie heeft dan ook de plicht om met een kritische blik de plannen van de regering onder de loep te nemen. Op dat punt zou er eigenlijk geen verschil mogen zijn tussen meerderheid en oppositie.

Opdat het parlement op een goede manier de ingediende ontwerp-begroting zou kunnen onderzoeken, moet de regering uiteraard op een ordentelijke manier het parlement informeren, en een duidelijke ontwerp-begroting indienen: hoeveel belastingen zullen worden geheven, op welke manier zullen andere inkomsten worden verkregen, welke uitgavenposten krijgen hoeveel geld, hoe zullen de inkomsten en uitgaven in de toekomst evolueren, welke posten worden geschrapt of verminderd, enz. Dit zijn, kort samengevat, de kernvragen. Achter deze vragen zit er uiteraard een techniciteit van relatief hoog gehalte. Sommige uitgaven worden over meerdere jaren gespreid, andere uitgaven worden éénmaal uitgegeven. Sommige inkomsten zijn zeker, andere inkomsten zijn onzeker, sommige schulden zijn op lange termijn, andere op korte termijn, enz. Een begroting is met andere woorden een technisch werkstuk. In het andere geval zou een begroting niet de werkelijkheid weergeven. In het andere geval zou de regering het parlement niet op een ordentelijke manier informeren. In het andere geval zou de regering geen behoorlijk begrotingsbeleid voeren.   

Reeds na de Septemberverklaring van minister-president Dewael, werd ik ongerust. De minister-president verklaarde toen het volgende: “We presenteren deze begroting niet als een technisch werkstuk, maar als het antwoord op de vragen en bekommernissen die zes miljoen Vlamingen bezighouden.” Dit zijn mooie woorden. Echter, een begroting voorstellen met woorden, maar zonder cijfers, maakt mij ongerust. De minister-president heeft, helaas (...), woord gehouden: de ontwerp-begroting is een woordenboek geworden in plaats van een cijferboek. De strikte en voorzichtige begrotingspolitiek van voorbije jaren is definitief voorbij. Meer nog: de huidige regering voert geen behoorlijk begrotingsbeleid. De volgende vraag is dan: wie zal de rekening betalen, en wanneer?

De paars-groene regeringsploeg is nu zestien maanden aan de macht. Sinds haar aantreden heeft ze beleidsnota’s geschreven en vele plannen voorgesteld (afschaffing Kijk- en Luistergeld, afcentiemen, loonsverhoging voor de leerkrachten, hervorming Vlaamse administratie, e-government, minder regelgeving, investeringen in fietspaden en andere infrastructuur, privatisering van de GIMV, uitwerken van Publiek-Private Samenwerking, enz.). De begroting 2001 is de tweede begroting die de regering heeft opgesteld. De “inloopperiode” is nu wel stilaan voorbij. Het baat niet meer achterom te zien en schulden te leggen bij vorige regering(en).

Die eerste zestien maanden heeft de Vlaamse regering echter gewerkt zonder een meerjarenbegroting. Met andere woorden: men regeerde van dag tot dag, zonder te kijken naar langere termijneffecten van de genomen beslissingen. In het Vlaams Parlement is herhaaldelijk gewezen op dit onbehoorlijk begrotingsbeleid. Nochtans is een meerjarenbegroting een wettelijke verplichting. Op dit moment (14 november 2000), nu de begrotingsvoorstellen in de verschillende commissies van het Vlaams parlement worden besproken, heeft de minister-president nog altijd geen meerjarenbegroting ingediend. De volksvertegenwoordigers worden dus niet ordentelijk geïnformeerd. Het belastinggeld van de mensen wordt uitgegeven van dag tot dag, zonder behoorlijk begrotingsbeleid.

Voor mij is het alvast duidelijk. De huidige regering wil of kan eenvoudigweg geen goede meerjarenbegroting opstellen. De vele, soms impulsieve, speelse voorstellen van de verschillende ministers kunnen dan immers niet meer “van dag tot dag” de pers halen. Uit een correcte meerjarenbegroting zou immers blijken dat de vele beloftes vele malen de beschikbare middelen overschrijden. Uit een correcte meerjarenbegroting zou immers blijken dat de nu gehanteerde begrotingsnorm een gemakkelijkheidsoplossing is. De vroegere Euromeesternorm was een norm op lange termijn, in het belang van de huidige en de toekomstige generaties.                           

De huidige regering kan ook geen meerjarenbegroting opstellen, omdat zij geen lange termijnvisie heeft. De trendbreuk, de actieve welvaartstaat, waren loze woorden. Wat is de visie over het toekomstige gezinsbeleid? Tijdens de communautaire besprekingen is dit onderwerp niet één keer aangehaald! Weet de regering niet dat het gezins- en gezondheidsbeleid in Vlaanderen totaal verschilt van Wallonië? Wat is de visie over leefmilieu? Van Agalev zou toch mogen verwacht worden dat de vervuilde gronden in Vlaanderen gesaneerd worden? De feiten zijn echter de volgende: tijdens de vorige regering werden veel meer gronden gesaneerd dan vandaag. Na zestien maanden Agalev in de regering, is dit de harde werkelijkheid. Wordt er verder geld uitgetrokken voor de Antwerpse haven? Wat is de visie over het mobiliteitsvraagstuk? Innovatieve transportsystemen? Nooit van gehoord, zegt minister Stevaert. Nochtans weten we allen dat de wegen op technisch en technologisch vlak zijn achtergebleven bij andere vervoersmodi. Waarom geen visie hierover ontwikkelen? Is de regering voorstander van rekeningrijden? De CVP heeft voorgesteld om de registratierechten af te schaffen. Dit is geen gratuite belastingafschaffing, maar wel een middel om de mensen dichter bij hun werk te laten wonen? Waarom volgt de meerderheid dit voorstel niet?  Of zijn er toch een aantal leden van de meerderheid die hier graag zouden volgen, maar niet mogen?   

Zestien maanden paars-groene Vlaamse regering presteert het om een goed, streng en orthodox begrotingsbeleid van jaren om zeep te helpen. Zelfs verwerpelijke begrotingstechnieken als de “camel nose”, zoals beschreven door Prof Wim Moesen in 1990, worden terug van stal gehaald. Bedoeld wordt dat voor nieuwe uitgaven enkel “de neus van de kameel” getoond wordt. De bult verschijnt pas in de latere begrotingsjaren. Aanvankelijk ligt de kost van deze programma’s laag, maar deze kan snel oplopen eenmaal het programma op kruissnelheid komt. Zonder een meerjarenbegroting, is dit uiteraard een ideale techniek om het parlement om de tuin te leiden.               

Zestien maanden geleden wist de regering het: Publiek-Private Samenwerking gaat dertig miljard opbrengen! Leve PPS! In een goed gedocumenteerde, en realistisch voorstel van resolutie, heb ik reeds in december 1999 de weg willen wijzen naar een goede toepassing van het PPS-concept. Een goed beleidskader moet worden opgesteld, waarin duidelijk is dat PPS geen geldmachine is. Een poging tot constructieve oppositie, dacht ik. Tijdens de bespreking in het Vlaams Parlement werd door de meerderheidspartijen toegegeven dat het een goed voorstel was, maar dat “liever gewacht werd op een voorstel van de regering”. Vandaag staan we echter niet veel verder. De regering is bezig met het oprichten van een kenniscentrum, zoals ik had voorgesteld. Maar van enig beleidskader is niet veel te zien. De dertig miljard frank zal nog wel enkele jaren op zich laten wachten...

Zestien maanden geleden besliste de Vlaamse regering om een begrotingsnorm te hanteren die gebaseerd is op betalingskredieten. Met andere woorden: niet de (financiële) beloftes die men voor volgende jaren aangaat, worden in rekening gebracht, maar wel de onmiddellijke betalingen. Zo ontstaat een impliciete schuld, die in de begroting nauwelijks opvalt. De nu gebruikte begrotingsnorm volgt zonder meer de federale trend. Waarom geen eigen Vlaamse begrotingsnorm hanteren, zodat wij niet afhankelijk zijn van evoluties van buitenaf, waarop we geen vat hebben? Voor mij is het duidelijk: de regering, met Volksunie als partner,  presteert het om van binnenuit de Vlaamse bevoegdheden in belangrijke mate uit te hollen. De schone communautaire schijn wordt zo verder opgehangen!

Dit alles bewijst dat mijn ongerustheid terecht was. Deze regering voert geen behoorlijk begrotingsbeleid. Uw 115.000 frank wordt uitgegeven zonder visie, van dag tot dag. Intussen doet de meerderheid of er niets aan de hand is.